Spis treści:
Odpowiednia pęseta potrafi zdziałać cuda podczas montażu elementów SMD. Ale jak wybrać właściwy model do określonych rodzajów prac? Odpowiedź znajdziesz w tym artykule!
Pęseta to jedno z najważniejszych narzędzi ręcznych, które absolutnie muszą znaleźć się w każdej pracowni elektronicznej. Nie sposób jednak wskazać konkretnego, uniwersalnego modelu, który sprawdzi się we wszystkich zastosowaniach – spore zróżnicowanie rozmiarów i geometrii elementów do montażu powierzchniowego sprawia, że w praktyce konieczne jest posiadanie kilku rozmaitych pęset, a każda sprawdza się w innym zakresie prac. Mało tego – pęseta potrafi oddać także nieocenione zasługi w przypadku innych precyzyjnych zadań, np. montażu delikatnych mechanizmów, lutowaniu złączy o małym rastrze czy nawet… przestawianiu zworek (jumperów) na złączach szpilkowych, zamontowanych w trudniej dostępnych miejscach. Dziś przyjrzymy się cechom, jakie powinna posiadać dobra pęseta oraz wskażemy, na co zwrócić szczególną uwagę podczas zakupu tych niezwykle przydatnych narzędzi.
Kwestie materiałowe
Jednym z podstawowych zagadnień, które należy rozważyć wybierając pęsetę, jest materiał, z którego wykonano narzędzie. W większości przypadków najbardziej preferowana jest stal nierdzewna, zapewniająca nie tylko bardzo wysoką odporność na korozję i chemikalia, ale także doskonałą wytrzymałość mechaniczną, co ma szczególne znaczenie podczas intensywnej eksploatacji. Warto w tym miejscu dodać, że pęsety kwasoodporne występują w dwóch odmianach: bez pokrycia (narzędzie na całej długości jest wykonane tylko z samej stali, bez dodatkowych warstw) oraz z antystatyczną powłoką. Ta ostatnia ma zresztą kilka zadań: nie tylko wprowadza niezbędną rezystancję pomiędzy metalową końcówką pęsety, a uchwytem, ale także ułatwia rozpraszanie ładunków statycznych i – co również ważne – zapewnia bardziej stabilny chwyt dzięki swoim antypoślizgowym właściwościom.
Na marginesie warto wspomnieć, że dostępne są także pęsety wykonane w całości z antystatycznego tworzywa sztucznego – przydają się one podczas układania elementów na PCB (po wcześniejszym pokryciu padów pastą lutowniczą), mogą być także wykorzystywane np. podczas wykonywania pomiarów małych elementów SMD, niezamontowanych jeszcze na płytce. Należy przy tym pamiętać, że do chwytania elementów w czasie lutowania manualnego, konieczne jest użycie pęsety metalowej, z uwagi na jej odporność na wysoką temperaturę.
Kształt końcówek i rozmiar pęsety – podstawowe kryteria wyboru
Obok kwestii materiałowych, zdecydowanie największe znaczenie dla ergonomii pracy z pęsetą ma kształt końcówek narzędzia. Proste końcówki są najczęściej wybierane do ogólnego użytku – prac montażowych SMD, lutowania przewodów itp. Zakrzywione zakończenia pęsety ułatwiają natomiast manipulowanie w trudno dostępnych miejscach, przy czym sam kąt zagięcia w niektórych sytuacjach znacząco wpływa na wygodę pracy.
Cienkie i długie zakończenia części roboczej pęsety dobrze nadają się do precyzyjnych zadań, ale są także mniej wytrzymałe – z tego też względu nie należy używać tego typu narzędzi np. do montażu grubszych przewodów czy też elementów SMD o większych wymiarach, gdyż przyłożenie większej siły może spowodować wygięcie, a w skrajnych przypadkach nawet złamanie końcówek. Pęsety o szerokich zakończeniach są najczęściej wykorzystywane do przytrzymywania większych komponentów SMD (np. kondensatorów tantalowych, diod w obudowach SMA, SMB i SMC, czy też rezystorów dużej mocy).
Spore znaczenie ma również całkowita długość pęsety. Krótsze dają lepszą kontrolę w czasie manipulowania najmniejszymi komponentami, podczas gdy długie są idealne do pracy z głęboko osadzonymi elementami. Rzecz jasna, jak zawsze w przypadku narzędzi ręcznych, także i tutaj do głosu dochodzą indywidualne preferencje i fizjonomia dłoni użytkownika.
Wybieramy pęsety – osobno czy w zestawie?
Jak już wiesz, nie istnieje jedna, uniwersalna pęseta do wszystkich zastosowań, dlatego każdy elektronik powinien zaopatrzyć się w kilka pęset o zróżnicowanym kształcie i rozmiarach. Rzecz jasna, można kompletować taki zestaw samodzielnie, co daje sporą elastyczność w wyborze narzędzi – takie rozwiązanie zalecamy przede wszystkim tym użytkownikom, którzy mają już pewne doświadczenie w lutowaniu SMD i innych pracach precyzyjnych, mogą więc dokładnie określić, jakiego wyposażenia potrzebują.
Początkujący elektronicy najczęściej wybierają natomiast gotowe zestawy, zawierające zwykle cztery, pięć lub sześć modeli pęset różnego typu – w ten sposób można szybko i łatwo skompletować niezbędny osprzęt, bez żmudnego porównywania dostępnych rodzajów narzędzi. To samo rozwiązanie jest także stosowane przez profesjonalistów, którzy z uwagi na zakres prowadzonych prac i tak potrzebują mieć pod ręką szerszy wachlarz pęset na różne okazje.
Pęsety pomiarowe
Warto wiedzieć, że konstrukcja pęsety została także efektywnie zaadaptowana do techniki metrologicznej. Niektórzy producenci wprowadzili na rynek specjalne pęsety pomiarowe do elementów SMD. Ich konstrukcja opiera się na tworzywowej obudowie, w której – na obydwu ruchomych końcówkach – umieszczone zostały niewielkie, metalowe blaszki. Tak utworzone styki są podłączone za pomocą dwóch przewodów do wtyków bananowych, pasujących do gniazd pomiarowych multimetrów przenośnych i laboratoryjnych.
Użycie pęsety jest bardzo proste – przykładowo, jeżeli chcesz zmierzyć napięcie, panujące na rezystorze SMD wlutowanym na płytce drukowanej badanego urządzenia, wystarczy delikatnie chwycić go końcówkami pęsety, a następnie odczytać wskazanie z wyświetlacza miernika. Pęsety pomiarowe mają niebywałą przewagę nad konwencjonalnymi sondami igłowymi (sprzedawanymi w zestawie z każdym multimetrem), redukują bowiem niemal do zera ryzyko przypadkowego ześlizgnięcia się metalowych końcówek, co mogłoby spowodować nie tylko niekontrolowane zwarcie w pracującym urządzeniu, ale w skrajnym przypadku nawet uszkodzić (zarysować) samą płytkę.
