Spis treści:
Zasilacz to element sprzętu, który przekształca energię dostarczaną z gniazdka w energię użyteczną dla wielu części wewnątrz obudowy komputera. Przekształca prąd zmienny (AC) z gniazdka ściennego w ciągłą formę zasilania zwaną prądem stałym (DC), której wymagają komponenty komputera. Reguluje również przegrzanie poprzez kontrolowanie napięcia, które może zmieniać się automatycznie lub ręcznie w zależności od źródła zasilania. Nietrudno się domyślić, że zasilacz to fundament, bez którego reszta wewnętrznego sprzętu, tzw. hardware’u, nie może działać. To właśnie przez pryzmat komputerów porozmawiamy trochę o ATX.
Zasilacze komputerowe w pigułce
Płyty główne, obudowy i zasilacze są dostępne w różnych rozmiarach zwanych obudowami. Wszystkie trzy elementy muszą być kompatybilne, aby prawidłowo ze sobą współpracować.
Zasilacze komputerowe PC są montowane w okolicach tyłu obudowy. Jeśli podążymy wzdłuż kabla zasilającego komputer ze ściany, to zauważymy, że jest przymocowany do tylnej części zasilacza.
W okolicy często znajduje się otwór wentylatora. Strona zasilacza skierowana na zewnątrz obudowy ma męski, trójbolcowy port, do którego podłącza się kabel zasilający podłączony do źródła zasilania. Często znajduje się tam również przełącznik zasilania i przełącznik napięcia zasilania.
Moc zasilacza i podzespoły komputerowe
Zazwyczaj w tym miejscu podstawowa wiedza zwyczajowego użytkownika PC się kończy, a wszystko, co do obejrzenia z bliska wymaga śrubokrętu, to już zupełnie inna historia. Zostańmy jednak jeszcze pod biurkiem. Wiązki kolorowych przewodów rozciągają się od przeciwnej strony zasilacza do komputera – to złącza na przeciwległych końcach przewodów łączą się z różnymi komponentami wewnątrz komputera, aby zapewnić im zasilanie. Niektóre są zaprojektowane specjalnie do podłączenia do płyty głównej, podczas gdy inne mają złącza, które pasują do wentylatorów, stacji dyskietek, dysków twardych, napędów czy niektórych kart graficznych o dużej mocy. Jednostki zasilające są oceniane według mocy, aby pokazać, ile mocy mogą dostarczyć do komputera. Ponieważ każda część komputera wymaga określonej ilości energii do prawidłowego działania, ważne jest, aby zasilacz dostarczał jej odpowiednią ilość. Wymieńmy te typowe i jednocześnie najważniejsze.
- CPU (procesor).
- Płyta główna.
- GPU (karta graficzna).
- Pamięć RAM.
- Dysk twardy (HDD), SSD.
- Napęd optyczny dysków.
Te komponenty najczęściej znajdziemy na przykład w kalkulatorach w sieci, które pozwalają określić potrzebną moc zasilacza w watach (W).
Zasilacze ATX
ATX (Advanced Technology eXtended) to specyfikacja konfiguracji płyt głównych i zasilaczy opracowana przez firmę Intel w 1995 roku. Powstała w celu ulepszenia poprzednich faktycznych standardów takich jak konstrukcja AT. Warto o nich wiedzieć, była to bowiem pierwsza znacząca zmiana w projektowaniu obudów komputerów stacjonarnych, płyt głównych i zasilaczy od wielu lat. W ślad za nią poszło poprawienie standaryzacji i wymienność części. Specyfikacje definiują wymiary, punkty montażowe, panel I/O oraz interfejsy zasilania i złączy między obudową komputera, płytą główną i zasilaczem.
Schemat zasilania AT to oryginalny schemat zasilania, z którego korzystała większość starszych komputerów. Obudowy komputerów typu AT miały przycisk zasilania, który był bezpośrednio podłączony do zasilacza komputera systemowego. Naciśnięcie przycisku zasilania natychmiast wyłącza całe zasilanie niezależnie od tego, czy system operacyjny jest na to gotowy, czy nie.
Zasilacz ATX jest natomiast zwykle kontrolowany przez elektroniczny przełącznik, więc zamiast twardego przełącznika na głównym wejściu mamy przycisk zasilania będący wejściem czujnika monitorowanym przez komputer.
Systemy ATX pozwalają systemowi operacyjnemu kontrolować końcowy sygnał “wyłączenia” zasilacza, a to daje to systemowi operacyjnemu czas na zapisanie wszystkich informacji i wykonanie ważnych zadań przed wyłączeniem zasilacza z pomocą dedykowanego sygnału wyjściowego.
Zasilacze ATX obsługują też niższe tryby zasilania i posiadają dodatkowe wyjście zasilania “standby”, które pozostaje włączone, aby zasilać urządzenia w trybie gotowości, gdy system przechodzi w tryb niskiego poboru mocy. Specyfikacja ATX to zatem konstrukcja nowsza i bardziej energooszczędna.
Inne rodzaje zasilaczy komputerowych (i nie tylko)
Inny typ to zasilacz zewnętrzny. Na przykład niektóre konsole do gier i mini PC mają zasilacz podłączony do kabla zasilającego, który musi znajdować się między urządzeniem a ścianą. Przykład to zasilacz Xbox One, który pełni tę samą funkcję co zasilacz komputera stacjonarnego, ale jest zewnętrzny, a zatem całkowicie ruchomy i znacznie łatwiejszy do wymiany niż zasilacz komputera stacjonarnego.
Inne są podobne, jak zasilacze wbudowane w niektóre zewnętrzne dyski twarde, które są wymagane, jeśli urządzenie nie może pobierać wystarczającej mocy z komputera przez USB. Zewnętrzne zasilacze są też o tyle korzystne, że pozwalają urządzeniu być po prostu mniejszym. Są jednak czasami dołączane do kabla zasilającego, a ponieważ są zazwyczaj dość duże, mogą utrudniać umieszczenie urządzenia przy ścianie.
Warto odróżnić od nich zasilacz awaryjny (UPS, z ang. uninterruptible power supply, nieprzerwane źródło mocy). Są one jak zapasowe zasilacze, które zapewniają zasilanie, gdy główny zasilacz zostanie odłączony od normalnego źródła. A ponieważ zasilacze są często ofiarami przepięć i skoków napięcia, bo to właśnie tam urządzenie otrzymuje energię elektryczną, to warto postawić na podłączenie urządzenia do zasilacza UPS lub zabezpieczenia przeciwprzepięciowego – także jako gwarancję, że nie będzie trzeba posłać w powietrze wiązanki wulgaryzmów, gdy nasze dotychczasowe postępy w pracy staną w obliczu zagrożenia pójścia w niebyt.
