Spis treści:
- 1 Czym są rurki termokurczliwe?
- 2 Historia rurek termokurczliwych
- 3 Jak działają rurki termokurczliwe?
- 4 Z czego wykonuje się rurki termokurczliwe?
- 5 Dlaczego koszulki termokurczliwe się nie topią?
- 6 Rodzaje rurek termokurczliwych i ich właściwości
- 7 Zastosowanie koszulek termokurczliwych
- 8 Na co zwrócić uwagę podczas pracy z rurkami termokurczliwymi?
Rurki termokurczliwe są powszechnie wykorzystywane w elektryce i elektronice. Sprawdź, jaka jest historia, sposób działania i zastosowanie tych popularnych elementów!
Czym są rurki termokurczliwe?
Rurki termokurczliwe (także: opaski/koszulki termokurczliwe, termokurczki) to elementy wykorzystywane podczas pracy z przewodami elektrycznymi, zarówno w sieci energetycznej, jak i w urządzeniach elektronicznych. Są to rurki wykonane ze specjalnego tworzywa sztucznego, które pod wpływem podgrzania do odpowiedniej temperatury kurczy się o ściśle określoną wartość. Rurki termokurczliwe znajdują szerokie zastosowanie w technice elektrycznej i elektronicznej, wykorzystywane są między innymi do łączenia, zabezpieczania czy znakowania przewodów.
Historia rurek termokurczliwych
Opaski termokurczliwe zostały wynalezione pod koniec lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku w Stanach Zjednoczonych, a ich wymyślenie przypisywane jest amerykańskiemu chemikowi Paulowi Cookowi. Pierwsze koszulki termokurczliwe powstały na skutek eksperymentów badających wpływ promieniowania jonizującego na rozmaite polimery. Były wykorzystywane jako elementy instalacji elektrycznych w samolotach, jednak szybko zyskały popularność i inne zastosowania.
Jak działają rurki termokurczliwe?
Działanie rurek termokurczliwych jest bardzo proste – w temperaturze pokojowej mają one pewną średnicę, która zmniejsza się po wystawieniu na działanie ciepła. Dlatego po nałożeniu na przewód i podgrzaniu, koszulka termokurczliwa zaciska się na nim i po wystygnięciu pozostaje w takim położeniu.
Z czego wykonuje się rurki termokurczliwe?
Rurki termokurczliwe są wykonywane z polimerów termokurczliwych, czyli substancji polimerowych kurczących się pod wpływem wysokiej temperatury. Jednym z najpopularniejszych tworzyw do produkcji koszulek termokurczliwych jest polietylen (PE).
Dlaczego koszulki termokurczliwe się nie topią?
Podczas produkcji rurki termokurczliwe są poddawane specjalnemu procesowi zwanemu sieciowaniem radiacyjnym. Polega on na wystawieniu polimeru na działanie silnego promieniowania jonizującego, w wyniku czego zmienia się jego wewnętrzna struktura (od łańcucha polietylenowego odrywają się atomy wodoru, a wewnątrz tworzywa powstają nowe wiązania). W procesie sieciowania materiał nabiera pamięci kształtu i staje się odporny na roztapianie oraz mięknięcie, nawet pod wpływem bardzo wysokiej temperatury.
Rodzaje rurek termokurczliwych i ich właściwości
Na rynku dostępne są rozmaite modele i typy rurek termokurczliwych, które różnią się wieloma właściwościami. Do podstawowych różnic można zaliczyć:
- rozmiary: koszulki termokurczliwe dostępne są w różnych średnicach, najczęściej od kilku do kilkunastu milimetrów (długość może być dowolnie docinana, w związku z czym rurki najczęściej sprzedawane są na metry);
- stopień kurczliwości: w zależności od modelu i producenta rurki kurczą się zwykle od 20% do 70%, a ich stopień skurczu podaje się w postaci proporcji (na przykład 2:1 oznacza, że po podgrzaniu rurka termokurczliwa o pierwotnej średnicy 12 mm będzie miała średnicę 6 mm);
- odporność na przebicie elektryczne (mierzona w kilowoltach na milimetr);
- odporność na temperaturę (powinna wynosić co najmniej 120°, ponieważ taka jest zwykle minimalna temperatura zgrzewania);
- odporność na ścieranie, przebicie i inne uszkodzenia mechaniczne;
- odporność na rozciąganie (podawana w MPa siły rozciągającej);
- zmiana długości po podgrzaniu (podawana w procentach – zwykle im niższa, tym lepiej);
- dodatkowe cechy: niektóre rurki termokurczliwe mają na przykład warstwę przewodzącą pozwalającą na tworzenie połączeń elektrycznych bez lutowania, są wodoodporne, pokryte klejem itd.;
- kolory: dzięki dostępności wielu różnych odcieni rurki termokurczliwe mogą być wykorzystywane do oznaczania przewodów.
Zastosowanie koszulek termokurczliwych
Rurki termokurczliwe mają bardzo szerokie zastosowanie w tworzeniu, konserwacji i utrzymaniu instalacji elektrycznych oraz urządzeń elektronicznych. Opaski termokurczliwe mogą być wykorzystywane do takich celów jak:
- szybkie tworzenie i naprawianie izolacji na przewodach;
- tworzenie szybkich połączeń elektrycznych (w tym przypadku warto sięgnąć po rurki termokurczliwe z warstwą przewodzącą lub specjalne szybkozłączki termokurczliwe);
- znakowanie przewodów oraz poprawa ich estetyki (w przypadku kabli znajdujących się w widocznych miejscach);
- ochrona przewodów przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi, takimi jak ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, wysoka temperatura czy obecność chemikaliów;
- uszczelnianie połączeń elektrycznych i chronienie ich przed pyłem oraz wilgocią;
- łączenie przewodów w wiązki;
- zabezpieczenie odsłoniętych końcówek przewodów przed rozplataniem i niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi;
- zabezpieczanie i oznaczanie uchwytów narzędzi.
Na co zwrócić uwagę podczas pracy z rurkami termokurczliwymi?
Podczas pracy z rurkami termokurczliwymi należy zwrócić uwagę przede wszystkim na temperaturę zgrzewania. Jeśli będzie ona za niska, element nie obkurczy się prawidłowo, natomiast zbyt wysoka temperatura może prowadzić do obniżenia odporności mechanicznej koszulki i pogorszenia jej właściwości izolacyjnych. Ponadto warto pamiętać, by nie rozciągać rurek termokurczliwych przed zgrzewaniem. Jeżeli nie da się naciągnąć opaski na przewód (lub wiązkę przewodów), należy wybrać większy rozmiar.
