Spis treści:
Multimetry są jak wytrych do problemu. To nieocenione narzędzia do rozwiązywania problemów z szeroką gamą elementów i urządzeń elektrycznych. Oto kilka z ich zastosowań i jednocześnie argumentów za tym, że warto kupić multimetr do domu.
Do czego służy multimetr, czyli miernik uniwersalny
Multimetr to urządzenie pomiarowe służące do pomiaru różnych parametrów elektrycznych takich jak napięcie, prąd, opór i częstotliwość. To zwykle niewielkie urządzenie przypominające… hm, coś z torby elektryka. Multimetry mogą mieć różne funkcje, w tym pomiar poziomu natężenia prądu stałego (DC), pomiar poziomu natężenia prądu zmiennego (AC), pomiar oporu, ciągłości, pojemności, częstotliwości czy temperatury. Związane z tymi wartościami zjawiska występują prawie wszędzie i trudno zliczyć prace, przy których mogą nam się przydać.
Multimetry są także często stosowane w dziedzinie elektroniki, w przemyśle, w laboratoriach naukowych oraz po prostu przy zastosowaniach domowych. Jeżeli coś nie działa, nie łączy i nie zasila, czyli poszukujemy diagnostyki i rozwiązywania problemów związanych z urządzeniami elektrycznymi, to wówczas nie obejdzie się bez pomiarów w instalacjach elektrycznych, systemach zasilania i sieciach komunikacyjnych. Multimetry są dostępne w różnych rozmiarach od małych, przenośnych urządzeń po bardziej zaawansowane, profesjonalne modele.
Obsługa multimetru
Trochę dziwi fakt, że mierniki uniwersalne tak rzadko pojawiają się na szkolnych lekcjach fizyki. Używanie multimetru to także podstawa pierwszych eksperymentów podczas wykonywania kursu elektroniki, aby naocznie sprawdzić na wyświetlaczu, jak dana rzecz działa. Samo urządzenie jest całkowicie bezpieczne w użytku, choć przy poszczególnych pomiarach należy oczywiście zachować szczególną ostrożność. Korzystanie z multimetru jest stosunkowo proste i zależy w dużej mierze od modelu urządzenia.
- Wybieramy tryb pomiaru. Multimetry mają zwykle kilka trybów pomiarowych, w tym wspomniane pomiary napięcia, prądu, oporu, pojemności, częstotliwości czy temperatury.
- Podłączamy sondy pomiarowe. Sondy i multimetr należy podłączyć zgodnie z instrukcją obsługi. Zazwyczaj czerwony kabel odpowiada za biegun dodatni (+), a czarny kabel za ujemny biegun (-).
- Wybieramy zakres pomiarowy. To ważne – multimetry mają kilka zakresów wartości dla każdego trybu pomiarowego. Przykładowo małe wielkości dotyczące diody świecącej na płytce wymagają małej skali, bo przy dużej wynik będzie zafałszowany.
- Podłączamy sondy pomiarowe do obwodu. Upewnij się, że sondy są podłączone do właściwych miejsc, aby uzyskać dokładny wynik.
- Coś pojawia się na wyświetlaczu? Po podłączeniu sond pomiarowych i ustawieniu multimetru na odpowiedni tryb i zakres pomiarowy możesz odczytać wynik. Upewnij się, że wynik jest w jednostce miary, którą chcesz zmierzyć.
- Po zakończeniu pomiaru wyłącz multimetr, odłącz i uporządkuj sondy pomiarowe.
Jaki multimetr wybrać do domu?
Tanie i łatwe w obsłudze mierniki cyfrowe są idealne do podstawowych pomiarów w domu, na przykład pomiaru napięcia, prądu i rezystancji (oporu). Ceny mierników zwykle zaczynają się od kilkudziesięciu złotych. Najważniejsze parametry techniczne do sprawdzenia to zakres pomiarowy, dokładność oraz dodatkowe funkcje takie jak pomiar częstotliwości czy pojemności. Mierniki wątpliwej jakości zwykle pochodzą z jakichś zagadkowych źródeł, wahnięcia pomiarów są w nich na tyle znaczne, że właściwie nie nadają się do niczego, a ich wyświetlacze mają dziwną tendencję do “wariowania”. Powiedzmy to wprost – najlepsza sprawa jest taka, że prawidłowo przeprowadzony pomiar z dobrej jakości multimetrem może nierzadko zastąpić wizytę w serwisie i w konsekwencji ponoszenie kosztu za coś, co wcale nie wymaga wiele fachowej uwagi.
Jako przykład weźmy miernik uniwersalny UNI-T UT33C+ z sondami pomiarowymi. To niewielkie urządzenie ważące zaledwie 200 g przeprowadzi dla nas pomiary prądu stałego, prądu zmiennego i temperatury.
Zawiera podświetlany ekran LCD ze wskaźnikiem stanu naładowania baterii. Za zasilanie odpowiadają znane wszystkim dwie baterie AAA. Prosta obsługa opiera się na operowaniu pokrętłem, którym reguluje się zakres pomiarowy urządzenia.
Pomimo raczej konsumenckiej klasy modelu szczegółowa specyfikacja techniczna zamieszczona w sklepie Botland obejmuje liczne parametry, które warto sprawdzić przed zakupem – zwłaszcza wtedy, gdy planujemy używać miernika w konkretnym środowisku. Napięcie stałe DC mierzone jest w zakresach 200 mV / 2000 mV / 20 V / 200 V / 600 V z dokładnością do 0,7%. Napięcie przemienne AC natomiast można mierzyć w zakresach 200 V / 600 V – tu dokładność sięga 1,2%.
Problemy z multimetrami
Awarii i usterek może być mnóstwo niezależnie od tego, czy chodzi o rozlewające pióro, czy o okropnie skomplikowaną maszynerię. Pomijamy oczywiście niewłaściwe umieszczenie sond i inne potknięcia, które mają prawo przytrafiać się elektronikom i majsterkowiczom na każdym stadium wtajemniczenia. Istnieje jednak kilka niechybnych wskaźników, że z multimetrem jest coś nie tak.
- Multimetr nie reaguje lub reaguje wolno. Może nie reagować na zmiany napięcia lub natężenia prądu lub reagować z opóźnieniem. Często wynika to z uszkodzenia układu pomiarowego lub elementów elektronicznych w multimetrze.
- Wyświetlacz nie działa lub pokazuje nieprawidłowe wyniki. Multimetr może mieć problem z wyświetlaczem lub z nieprawidłowym odczytem wyników pomiarów, co może być spowodowane uszkodzeniem czujników lub innych elementów pomiarowych.
- Pojawiają się przerywane połączenia. Gdy multimetr ma problem z przerywanymi połączeniami, to najczęściej ma problem z uszkodzonymi przewodami. Prowadzi to do niestabilnych wyników pomiarów lub braku pomiarów w ogóle. To dlatego w ramowej instrukcji wspominaliśmy o porządkowaniu przewodów po zakończeniu pracy.
- Niska dokładność. Multimetr może mieć problem z dokładnością pomiarów, co może być spowodowane problemami z kalibracją lub jakością komponentów elektronicznych.
- Funkcje, które nie działają poprawnie lub w ogóle nie działają to często wynik uszkodzenia oprogramowania lub problemów z interfejsem użytkownika.
Warto mieć multimetr pod ręką
To prawda tak uniwersalna, jak uniwersalny jest ten miernik. Multimetry przenośne to coraz częściej domena nie tylko warsztatów, ale każdej osoby, która lubi majsterkować. Załóżmy, że otwieracie szufladę, a tam pełno starych, jednorazowych baterii. Nie wiadomo, czy wszystkie są martwe, czy też niektóre z nich jeszcze działają. Pomogą tu tryby mierzenia napięcia z multimetru. Wątpliwości co do integralności zakurzonego przedłużacza? Ustaw pokrętło multimetru w trybie testu ciągłości. Sortowanie żarówek? Jeśli masz pudełko starych żarówek w bliżej nieokreślonym stanie, to możesz użyć multimetru, aby sprawdzić, które z nich są jeszcze dobre, a które przepalone – lepsze to niż wspinać się na okrągło na taboret.
A skoro już jesteśmy na wysokościach, to załóżmy, że podczas imprezy uszkodzeniu uległa oprawa oświetleniowa na suficie. Po włączeniu i wyłączeniu przełącznika nic się nie dzieje? Wyłączamy zasilanie na głównym panelu, zaglądamy do skrzynki, ustawiamy multimetr na pomiar napięcia AC i można działać. Zaskoczone i pełne uznania miny znajomych murowane, choć odradzamy radosny doping i zawsze zalecamy szczególną ostrożność. Fakt jednak jest taki, że z dobrym multimetrem bez problemu sprawdzisz praktycznie każde urządzenie lub jego element, który podejrzewasz o uszkodzenie.
