Spis treści:
- 1 Czym są boty?
- 2 Jaki jest ogólny cel stosowania botów?
- 3 Gdzie i w jaki sposób działają boty?
- 4 Rodzaje botów wokół nas
- 5 Dobro kontra zło
- 6 Złośliwe boty
- 7 Jakie znaki mogą świadczyć o tym, że mamy do czynienia ze złośliwym botem?
- 8 Jak zabezpieczyć swój komputer przed inwazją botów złośliwych?
- 9 Wady i zalety botów
Boty są wśród nas. Nie przenieśliśmy się jednak w czasie, akcji i przestrzeni do świata rodem z gwiezdnych wojen, i nie jest to również żaden cytat z tej produkcji – jest to nasza najnormalniejsza codzienność. W tym artykule przedstawiamy współczesne rodzaje botów wraz z ich przykładowymi funkcjami oraz podziałem na boty dobre i złe z uwzględnieniem ich cech.
Czym są boty?
Bot to skrótowa nazwa robota, ale współcześnie odnosi się ona przede wszystkim do bota internetowego, tj. programu komputerowego, który działa jako asystent użytkownika będącego osobą fizyczną lub innego programu albo symuluje ludzką aktywność. Boty są zwykle używane do automatyzacji niektórych procesów, co oznacza, że mogą one funkcjonować samodzielnie, bez ingerencji człowieka w czasie rzeczywistym.
Jaki jest ogólny cel stosowania botów?
Bot może zostać użyty przez organizację, przedsiębiorstwo lub pojedynczego człowieka. Głównym celem stosowania botów jest zastąpienie człowieka w wykonywaniu zadań, które może on wykonywać, ale są one powtarzalne. Boty charakteryzują się znacznie wyższą wydajnością względem człowieka. Jednak poza ,,dobrymi” botami, które mają za zadanie wykonywać dobre i pożyteczne zadania, istnieją także ,,złe” boty, które mogą np. przybierać postać złośliwego oprogramowania mającego komuś zaszkodzić.
Gdzie i w jaki sposób działają boty?
Typowo, boty działają w obszarze sieci komputerowych. Komunikacja pomiędzy botami odbywa się za pośrednictwem usług internetowych, w skład których wchodzą aplikacje i strony internetowe umożliwiające przesyłanie wiadomości błyskawicznych. Według badania przeprowadzonego w 2021 roku przez firmę Barracuda, ok. 66% działań wykonywanych w internecie to sprawka botów! Każdy bot to tak naprawdę zestaw algorytmów, według których wykonują one określony zakres wyznaczonych zadań.
Do przykładowych zadań botów należy m.in. rozmawianie z osobami fizycznymi – takie boty zbierają dane z treści zamieszczanych na odpowiednich witrynach internetowych i wysyłają odpowiednio sformułowaną odpowiedź do korespondenta po drugiej stronie. Natomiast bardziej zaawansowane boty, wykorzystują sztuczną inteligencję i uczenie maszynowe oraz korzystają one z algorytmów generowania i przetwarzania języka naturalnego.
Poprzez analizowanie odpowiedzi ze strony człowieka, bot może uczyć się nowych zwrotów i słów, wraz z tłumaczeniem w czasie rzeczywistym na język, w którym pisze człowiek rozmawiający z botem. Firmy, jak i osoby fizyczne korzystające z botów, mogą także korzystać z dedykowanego oprogramowania do zarządzania botami, które pomaga nimi zarządzać i chronić je przed złośliwymi botami. Takie oprogramowanie może być także częścią składową platformy bezpieczeństwa aplikacji internetowych.
Przykładowo, menedżer botów może zezwolić na korzystanie z przebadanych botów i zablokować korzystanie z tych botów, co do których występuje podejrzenie, że mogą one spowodować uszkodzenie systemu lub zaistnienie innych efektów niepożądanych. W tym celu, menedżer botów klasyfikuje wszystkie przychodzące żądania od ludzi i dobrych botów, a także znane złośliwe i nieznane boty. Każdy podejrzany ruch botów jest następnie kierowany z witryny przez menedżera konkretnego bota. Niektóre podstawowe zestawy funkcji zarządzania botami obejmują ograniczanie szybkości IP i kontrolę CAPTCHA. Ograniczenie szybkości IP ogranicza liczbę żądań wychodzących z tego samego adresu IP, podczas gdy CAPTCHA dostarcza dane wynikowe, które pomagają odróżnić boty od ludzi.
Rodzaje botów wokół nas
Istnieje wiele rodzajów botów, których funkcjonalność ściśle zależy od ich przeznaczenia docelowego. Do najbardziej popularnych współczesnych botów należą m.in.:
- Chatboty – chatbot jest programem, który może symulować rozmowę z rzeczywistym człowiekiem. Jednym z pierwszych i najbardziej znanych chatbotów przed pojawieniem się i rozpowszechnieniem internetu, był bot o nazwie Eliza. Opracowany w 1966 roku na Politechnice w Massachusetts projekt badawczy Eliza, miał zaimplementowaną technologię NLP, polegającą na przetwarzaniu języków naturalnych. Chatbot Eliza emulował psychoterapeutę i odpowiadał na pytania pacjentów innymi pytaniami. Współczesne przykłady chatbotów obejmują asystentów głosowych, do których zalicza się m.in. Amazon Alexa czy Google Assistant.
- Boty społecznościowe – często uważane za narzędzia opiniotwórcze, które wpływają na kierunek rozwoju dyskusji pomiędzy użytkownikami na platformach społecznościowych;
- Boty zakupowe – większość botów tego typu robi zakupy w internecie i znajduje sklepy w których produkt interesujący użytkownika ma najlepszą cenę. Niektóre boty zakupowe, takie jak chatbot Shopify, umożliwiają właścicielom sklepów Shopify automatyzację marketingu i obsługi klienta;
- Knowboty – zadaniem tych botów jest gromadzenie wiedzy dla użytkownika poprzez automatyczne odwiedzanie witryn internetowych w celu pobrania informacji spełniających określone kryteria. Knowboty były pierwotnie używane jako skomputeryzowany asystent, który wykonywał zbędne zadania;
- Crawlerboty – boty te, znane również jako roboty sieciowe, uzyskują dostęp do witryn internetowych i automatycznie indeksują dane w wyszukiwarkach, takich jak Google i Bing;
- Boty monitorujące – mogą być używane do monitorowania kondycji witryny lub systemu;
- Boty transakcyjne – te boty mają na celu uproszczenie zadań, które w innym przypadku byłyby wykonywane przez człowieka rozmawiającego przez telefon. Do przykładowych usług należy m.in. zastrzeżenie skradzionej lub zgubionej karty płatniczej, czy też obsługa klienta sieci telefonii komórkowej.
Boty mogą być wykorzystywane w wielu obszarach obsługi klienta, a także w obszarach takich jak biznes, planowanie, funkcjonalność wyszukiwania i rozrywka. Boty w każdym obszarze oferują różne korzyści. Na przykład boty obsługi klienta są dostępne całodobowo przez cały tydzień i dzięki temu odciążają pracowników obsługi klienta, zwiększając ich dostępność. Takie boty są również nazywane wirtualnymi przedstawicielami lub wirtualnymi agentami i umożliwiają rzeczywistym ,,ludzkim” agentom skoncentrowanie się na bardziej rozbudowanych zadaniach, w których istnieje zwiększone ryzyko, że sztuczna inteligencja może zawieść.
Inne usługi korzystające z botów obejmują m.in.:
- Komunikatory do rozmów tekstowych, głosowych i wideogłosowych;
- Aplikacje informacyjne do wyświetlania newsów;
- Aplikacje do eksplorowania, słuchania i kupowania utworów muzycznych;
- Aplikacje do organizowania transportów ludzi i rzeczy;
- Usługi planowania spotkań;
- Aplikacje do obsługi klienta, które wykorzystują chatboty do spełniania żądań klientów i badania doświadczeń klientów.
Dobro kontra zło
Każdy medal ma dwie strony – można to także odnieść do botów. W skrócie, boty można podzielić na te dobre i jak i złe. Boty uznawane z definicji za dobre, obejmują m.in. takie zadania jak obsługa klienta, generowanie newsów, aktualności ze świata i nagłówków wraz z właściwymi treściami artykułów, boty mierzące statystyki pozyskiwania klientów, boty kontrolujące prawidłowość działania różnych systemów, a także boty pozyskujące informacje niezbędne do właściwego pozycjonowania stron internetowych. Jednak istnieją także boty, które są celowo projektowane tak, aby uczyniły szkody – oto przykład geniuszu zła!
Złośliwe boty
Złośliwe boty służą do automatyzacji działań uznawanych za cyberprzestępstwa. Najczęściej spotykane rodzaje złośliwych botów to m.in.:
- DDoS – przeciążają serwery i uniemożliwiają działanie usługi;
- Spamboty – publikują treści promocyjne w celu przyciągnięcia ruchu do określonej witryny i wspomagają hakerów, którzy rozpowszechniają złośliwe oprogramowanie, atakują witryny internetowe i zbierają poufne informacje, takie jak dane finansowe czy dane logowania do kont w serwisach społecznościowych;
- keyloggery – śledzą znaki wpisywane na klawiaturze przez użytkownika umożliwiając kradzież haseł i loginów;
- Boty do deszyfrowania danych i łamania haseł metodą brute-force;
- Oprogramowanie szpiegowskie do zbierania adresów e-mail, które może także posłużyć do wysyłania wiadomości z poziomu tych adresów bez wiedzy uprawnionego posiadacza.
Jakie znaki mogą świadczyć o tym, że mamy do czynienia ze złośliwym botem?
Istnieje kilka oznak wskazujących, że system jest zainfekowany przez złośliwe boty. Możemy tu wymienić m.in.:
- Częste ,,wieszanie się” aplikacji i awarie komputera bez znanej przyczyny;
- Wysyłanie wiadomości e-mail lub w komunikatorach czatu do kontaktów użytkownika bez jego wiedzy;
- Dłuższy czas ładowania się aplikacji;
- Nieuzasadniony spadek prędkości połączenia z internetem;
- Pojawianie się wiadomości typu spam, również przy braku korzystania z internetu;
- Częsta zmiana prędkości wentylatora chłodzącego, nawet przy znikomym obciążeniu procesora;
- Zmiana ustawień w systemie bez zgody użytkownika i bez możliwości cofnięcia zmian z poziomu administratora;
- Przeglądarka internetowa zawiera funkcje lub dodatki, których użytkownik nie zainstalował;
- Wyłączenie lub ponowne uruchomienie komputera zajmuje dużo czasu;
- Komputer nie wyłącza się lub nie uruchamia się ponownie;
- Monitor aktywności pokazuje, że w tle działają programy, których użytkownik nie instalował;
- Na komputerze użytkownika pojawiają się ostrzeżenia, że jeśli nie kliknie w dany link, jego komputer zostanie zainfekowany wirusem – pod żadnym pozorem nie klikać!
Jak zabezpieczyć swój komputer przed inwazją botów złośliwych?
Najlepszą obroną przed złośliwymi botami jest wdrożenie działań profilaktycznych. Stosując odpowiednie praktyki w zakresie cyberbezpieczeństwa, możemy zwiększyć skuteczność w zapobieganiu infekcji botem. Do takich praktyk należą m.in.:
- Instalacja oprogramowania antimalware – złośliwe boty obok wirusów komputerowych, są także zaliczane do kategorii złośliwego oprogramowania. Oprogramowanie chroniące przed złośliwym oprogramowaniem może pomóc zautomatyzować ochronę komputera przed takimi zagrożeniami;
- Instalacja menedżera botów – menedżer botów jest zwykle częścią platformy bezpieczeństwa aplikacji internetowych. Klasyfikują one żądania sieciowe i umożliwiają korzystanie z niektórych botów, jednocześnie blokując te boty, których działanie menedżer uzna za niepożądane;
- Ograniczenie szybkości IP ogranicza liczbę żądań o ten sam adres;
- CAPTCHA używają łamigłówek, aby zweryfikować, czy żądający użytkownik jest człowiekiem, a nie botem.
- Zapora sieciowa (firewall) – można ją skonfigurować tak, aby blokowała boty i zapobiegała określonemu ruchowi na podstawie adresu IP lub zachowania ze strony bota;
- Regularne aktualizacje oprogramowania – zawierają one aktualizacje zabezpieczeń, które mogą pomóc w ochronie przed złośliwymi botami;
- Silne hasło do logowania – boty mogą być wykorzystywane do ataków brute-force na słabsze hasła i włamywania się na konta użytkowników. Posiadanie silnego hasła i częste jego zmienianie może temu zapobiec.
- Boty mogą wysyłać spam lub złośliwe linki za pośrednictwem poczty e-mail. Dlatego należy klikać tylko w linki z zaufanych źródeł, aby uniknąć otrzymania niebezpiecznego linku od złośliwego bota.
Wady i zalety botów
Korzystanie z botów ma wiele zalet, ale także wady, takie jak ryzyko, jakie mogą stwarzać inne boty. Niektóre potencjalne zalety botów to:
- Wyższa efektywność względem osób fizycznych przy wykonywaniu powtarzalnych zadań;
- Oszczędność czasu klientów;
- Całodobowa dyspozycyjność przez cały tydzień;
- Konfigurowalność;
- Zwiększenie zasięgów w internecie.
Natomiast do wad botów możemy zaliczyć:
- Ograniczone możliwości wykonywania pewnych zadań niestandardowych i większe ryzyko niezrozumienia użytkowników fizycznych;
- Konieczność nadzorowania przez ludzi oraz ingerowania w pracę bota w przypadku błędnej interpretacji drugiej strony;
- Boty mogą okazać się złośliwe dla użytkowników i być wykorzystane do cyberprzestępstw.
Jedna odpowiedź
Bardzo ciekawy artykuł