Spis treści:
Jak wiele można powiedzieć o dziewięciowoltowej baterii? Okazuje się, że całkiem sporo. Trudno wyobrazić sobie dzisiejsze urządzenia elektroniczne bez jej udziału. Baterie cynkowo-węglowe 6F22 9V i podobne pozostają ważnym źródłem zasilania na całym świecie. Tylko… co znaczy podobne?
Globalne spojrzenie na baterie cynkowo-węglowe
W 2022 roku globalny rynek baterii cynkowo-węglowych został wyceniony na 1 mld 460 mln USD. Przewidywania wskazują, że osiągnie 945,4 mln USD do 2029 r., przy średniej stopie wzrostu na poziomie -6,0% w okresie prognozy. Podczas szacowania wielkości rynku uwzględniono wpływ COVID-19 i wojny w Ukrainie. Kluczowi gracze na globalnym rynku baterii cynkowo-węglowych to 555BF, Energizer Batteries, Spectrum Brands, Sonluk i Panasonic. Pięciu największych światowych producentów posiada udział przekraczający 40%. Bliski Wschód i Afryka to największy rynek, z udziałem ponad 20%, a następnie Ameryka Północna i Europa – oba kontynenty/regiony mają udział ponad 30%. Pod względem produktu rozmiar AA jest największym segmentem, z udziałem ponad 40%. Pod względem zastosowań największym segmentem są latarki, a następnie plasuje się szeroko rozumiana rozrywka.
Oznaczenia baterii
Oznaczenie “6F22” odnosi się do systemu oznakowania baterii, który był stosowany do identyfikacji ich różnych typów. W nowej wersji normy stosowanej od 1990 roku używa się oznaczeń kształtu “R” i “P”, gdzie P obejmuje wcześniejsze F i S, jednak oznaczenie 9-woltowej baterii 6F22 jest nadal spotykane, używane, wyszukiwane w sieci i… bywa przyczyną sporych niejasności. Nieładowalne baterie litowe 9 V są często nadal oznaczane jako baterie 6F22, mimo że są oparte na chemii litowo-manganowej, która oferuje dobrą pojemność i pozwala na silne prądy rozładowania, czasami do lub nawet więcej niż 1 A.
Baterie cynkowo-węglowe 6F22 9V to jednak najstarszy typ baterii, który wyznacza pewne standardy dla tego rozmiaru baterii, a w tym nominalne napięcie wyjściowe 9,0 V. Pierwsza cyfra (6) określa ilość ogniw – w tym wypadku jest to sześć ogniw płaskich, o czym mówi nam oznaczenie literą (F), z ang. flat (płaski). Podsumowując jest to prostokątna bateria cynkowo-węglowa składająca się z 6 płaskich ogniw w rozmiarze 22 – odpowiednik baterii PP3 lub baterii tranzystorowej. Jednak tutaj kłopoty jeszcze się nie kończą. Na przykład zarówno bateria 6F22, jak i bateria 6LR61 są prostokątnymi bateriami 9V, ale bateria 6F22 jest oparta na chemii cynkowo-węglowej, a bateria 6LR61 jest oparta na chemii alkalicznej.
Zestawiamy te dwa rodzaje obok siebie z jeszcze jednego powodu – jako że baterie 6F22 mają tendencję do przeciekania i charakteryzują się stosunkowo krótką żywotnością, baterie cynkowo-węglowe 6F22 9V są coraz częściej zastępowane bateriami alkalicznymi 6LR61 9V. Wszystko są to przykłady nomenklatury IEC, w której to baterie oznaczano kodami R20, 4R25X, 4LR25-2, 6F22, 6P222/162, CR17345 czy LR2616J. Litery i cyfry w kodzie wskazują liczbę i skład chemiczny ogniw, kształty, wymiary i liczbę równoległych ścieżek w zmontowanej baterii. To także wszelkie litery modyfikujące, które w świetle już wtedy rozszerzającego się w zastraszającym tempie bałaganu nomenklaturowego uznano za konieczne. Bateria wielosekcyjna (dwa lub więcej napięć z tego samego pakietu) będzie miała oznaczenie wielosekcyjne.
Ogniwa baterii 6F22
Przed październikiem 1990 r. okrągłe ogniwa były oznaczane sekwencyjnym kodem numerycznym rozmiaru od R06 do R70, na przykład R20 to rozmiar ogniwa “D” lub rozmiar ANSI “13”. Od października 1990 r. okrągłe ogniwa są systematycznie oznaczane numerem wynikającym z ich średnicy i wysokości. Ogniwa pierwotne o średnicy lub wysokości większej niż 100 mm są oznaczane ukośnym znakiem “/” między średnicą a wysokością.
System elektrochemiczny to jeszcze więcej problemów – pierwsza litera określa skład chemiczny akumulatora, który implikuje również napięcie znamionowe. W definicjach akumulatorów IEC często najpierw określa się elektrodę ujemną. Spójrzmy na to, co implikuje kod F – elektroda ujemna lit, elektrolit organiczny, elektroda dodatnia siarczek żelaza (II), napięcie nominalne 1.5V. A przecież w baterii 6F22 oznacza tylko ogniwa płaskie. Wystarczy że uznamy jedno oznaczenie za drugie i to, co miało oznaczać kształt, powoduje lawinę pomyłek. Pomimo prób standaryzacji oznaczeń baterii przez organizacje takie jak ISO czy systemy IEC i ANSI wciąż zachodzi brak jednolitych standardów oznakowania na całym świecie.
Baterie 9V
Skoro mamy już za sobą napięcie związane z oznaczeniami, to zajmijmy się napięciem samych baterii. Bateria 9V została wprowadzona na rynek w latach 50. XX wieku. Była to odpowiedź na potrzebę dostarczenia wysokiego napięcia w formie przenośnej i łatwo dostępnej. Początkowo stosowano baterie węglowe, a później zaczęto stosować baterie alkaliczne i litowe dla lepszej wydajności i dłuższego czasu pracy. Gdzie je znajdziemy? Są powszechnie stosowane w detektorach dymu i czadu jako źródło zasilania zapasowego. Dzięki swojej przenośnej formie i stabilnemu napięciu są idealnym wyborem dla tych urządzeń. Wiele radiowych mikrofonów bezprzewodowych używa baterii 9V jako źródła zasilania. Dostarczają one wystarczająco dużo energii, aby utrzymać mikrofon w pracy przez długi czas.
Baterie 9V są również stosowane w wielu zegarkach budzikowych i radiobudzikach. Wysokie napięcie i długotrwała trwałość po raz kolejny prezentują się tutaj jako zasadnicze atuty. Elektronicy, elektrycy i majsterkowicze cenią je jako źródło zasilania dla wielu testerów napięcia, multimetrów i innych urządzeń pomiarowych.
Mówiliśmy wcześniej o rynku zabawek, i choć w przeszłości baterie 9V były często stosowane w elektronicznych zabawkach i gadżetach, to wraz z postępem technologii i rozwojem baterii o niższym napięciu (np. baterie AA i AAA) ich stosowanie w tych urządzeniach staje się mniej powszechne.
