Spis treści:
Prawa robotyki Asimova znają niemal wszyscy, ale nie jest to jedyny pomysł na to, w jaki sposób sztuczna inteligencja powinna funkcjonować w świecie. Co o AI mówi Eliezer Yudkowsky?
Rozwój sztucznej inteligencji jest procesem nieuniknionym i szybko postępującym. Naukowcy oraz właściciele firm, którzy odkryli już możliwości inteligentnych algorytmów, z pewnością nie zrezygnują z wdrażania ich z pożytkiem dla realizowanych przez siebie projektów. Warto pamiętać, że sztuczna inteligencja to nie tylko humanoidalne roboty, znane głównie z filmów czy książek fantasy, ale także szereg innych rozwiązań, np. aplikacji oferowanych za pośrednictwem mediów społecznościowych. W jaki sposób rozwijać AI, aby była ona bezpieczna dla ludzkości? Ciekawe – i znacznie różniące się od stereotypowego – podejście do tego zagadnienia zaprezentował Eliezer Yudkowsky.
Sztuczna inteligencja wokół nas – jak roboty mogą zmienić życie ludzi?
Istnieją takie zagadnienia, które rozgrzewają wyobraźnię naukowców, a nawet “zwykłych” przedstawicieli społeczeństwa na długo przed tym, zanim przybiorą realny kształt. Tak działo się z maszynami latającymi, podróżami w czasie (które – choć do dziś niemożliwe z technicznego punktu widzenia – stały się tematem licznych powieści czy filmów science fiction). Tak jest też ze sztuczną inteligencją: humanoidalne, samodzielne, myślące roboty albo nawet cyborgi (stanowiące hybrydę organizmu człowieka i robota) od wielu lat “zasiedlają” łamy książek S-F oraz pojawiają się w niezliczonych filmach bądź serialach – mimo że pierwsze inteligentne algorytmy programistyczne pojawiły się znacznie później.
Obecność sztucznej inteligencji w dziełach literackich i filmowych ma jednak ogromną zaletę: pozwala przeanalizować różne scenariusze związane z AI oraz jej relacjami z człowiekiem z dużym wyprzedzeniem. Nawet dziś, w XXI wieku, nie dysponujemy jeszcze konstrukcjami zdolnymi do samodzielnego funkcjonowania i tworzenia własnych kopii, ale mimo to doskonale wiemy już, jakie korzyści oraz (co ważniejsze) zagrożenia niesie z sobą opracowanie takiej technologii. Z istnieniem myślących robotów, które w przyszłości potencjalnie mogą posiadać nawet własną osobowość, wiąże się cały szereg dylematów oraz wątpliwości. Jeden z najważniejszych problemów dotyczy pytania, czy wyposażone w AI cyborgi, dysponujące potężną mocą obliczeniową, a przy tym pozbawione uczuć i emocji, nie będą miały tak potężnej przewagi nad ludzkością, że mogą wręcz zagrozić jej istnieniu lub całkowicie ją zdominować.
Prawa robotyki Asimova – jeden z pierwszych ważnych głosów w dyskusji
Zanim naukowcy dostarczą nam samodzielną (przynajmniej w pewnym stopniu) sztuczną inteligencję, będziemy dysponować zapewne jeszcze wieloma naukowymi i filozoficznymi koncepcjami funkcjonowania AI w społeczeństwie. Autorem jednej z pierwszych był zresztą pisarz (a jednocześnie profesor biochemii), Isaac Asimov, który sformułował trzy prawa robotów. Według nich robot nie może skrzywdzić człowieka celowo ani też nie może doprowadzić do krzywdy poprzez powstrzymanie się od jakiegoś działania. Musi być również posłuszny rozkazom człowieka – pod warunkiem, że nie grożą one skrzywdzeniem innej osoby. O ile te warunki zostaną spełnione, robot powinien także dbać o własne bezpieczeństwo.
Inne spojrzenie na sztuczną inteligencję – teoria Eliezera Yudkowsky’ego
Nie wszyscy zaakceptowali założenia przedstawione przez Asimova. Niektórzy myśliciele zwrócili uwagę na fakt, że tak naprawdę ustawiają one roboty zawsze w pozycji podrzędnej względem ludzi – a więc czynią z nich niewolników. Inne podejście przyjął Eliezer Yudkowsky, pisarz i naukowiec-samouk. Sformułował on teorię przyjaznej sztucznej inteligencji, uwzględniającą fakt, że w przyszłości AI może stać się praktycznie nową formą życia. W takiej sytuacji niezbędne jest dbałość o to, aby relacje między ludźmi a robotami były harmonijne i aby uszanować fakt równorzędnego egzystowania jednych i drugich obok siebie.
Cztery wymogi teorii Yudkowsky’ego
Zgodnie z teorią Eliezera Yudkowsky’ego należy zadbać o to, by sztuczna inteligencja była przychylna dla istot żywych i kierowała się altruizmem. Jednocześnie powinna rozumieć, że altruizm jest właściwym wyborem i powinna dążyć do tego, by nikomu nie przysparzać cierpienia. Oczywiście istniałoby ryzyko, że te dwa postulaty spełnione zostaną tylko w pierwszym “pokoleniu” robotów. Dlatego Yudkowsky zwraca uwagę na fakt, że AI musi być zdolna również do przekazywania życzliwości kolejnym jednostkom oraz nieustannego samodoskonalenia. Wszystkie wymienione wymagania mają zapewnić bezpieczny rozwój robotów oraz ich bezkolizyjne funkcjonowanie obok (i wśród) ludzi. Jednocześnie pozwalają także na traktowanie nowej formy życia z należnym jej szacunkiem. Oczywiście teoria życzliwej sztucznej inteligencji również nie jest wolna od wad – do najważniejszych należy fakt, że bardzo mocno bazuje na poczuciu moralności u robotów, odwołuje się do etyki działań. Tymczasem u organizmów żywych moralność wymaga bardzo wysokiego poziomu rozwoju osobowości. Istnieje zatem ryzyko, że sztuczna inteligencja stanie się dla ludzi zagrożeniem zanim osiągnie taki poziom rozwoju, by rozumieć i stosować normy etyczne.
